Ο στόχος στον αθλητισμό θεωρείται αυτονόητη διαδικασία. 

Οι αθλητές θέτουν στόχους βελτίωσης, απόδοσης, αποτελέσματος. Να επιτύχουν καλύτερη επίδοση, ατομικό ρεκόρ, περισσότερες νίκες, συμμετοχή σε μεγάλη διοργάνωση. 

Ο καθένας μπορεί να θέλει οτιδήποτε, το θέμα είναι τι κάνει γι’ αυτό. Κανένας δεν μπορεί να πει στον αθλητή τι στόχο θα βάλει και τι «πρέπει» να κάνει, ο ίδιος ο στόχος, όμως, έχει απαιτήσεις. 

Οι στόχοι παρέχουν κίνητρο, οδηγούν στις ανάλογες συμπεριφορές, έχουν θετική εξέλιξη και αποδεικνύεται και ερευνητικά!

Έρευνα δημοσιευμένη στο περιοδικό Behavioral & Cognitive Neuroscience Reviews καταλήγει στο συμπέρασμα ότι: Ο καθορισμός στόχων ωθεί τον εγκέφαλο σε «αναδιάρθρωση» ώστε να τον καταστήσει αποτελεσματικότερο στη διαδικασία επίτευξης του στόχου! Αναλύοντας τη λειτουργία τονίζεται ότι όταν τοποθετείται ένας στόχος:

(α) το μέρος του εγκεφάλου που δημιουργεί το συναίσθημα (η αμυγδαλή) αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο ο στόχος είναι σημαντικός για το άτομο.

(β) το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επίλυση προβλημάτων (μετωπιαίο λοβός) ορίζει το τι χρειάζεται να κάνει το άτομο, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος.

(γ) η αμυγδαλή και ο μετωπιαίος λοβός δουλεύουν από κοινού για να κρατήσουν το άτομο επικεντρωμένο στις καταστάσεις και τις συμπεριφορές που θα το οδηγήσουν στην επίτευξη του στόχου.

Επειδή ο εγκέφαλός των ανθρώπων διαθέτει μια λειτουργία που ονομάζεται νευροπλαστικότητα, ο καθορισμός στόχων αλλάζει κυριολεκτικά τη δομή του εγκεφάλου έτσι ώστε να βελτιστοποιηθεί για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος.

Οι έρευνες έχουν επίσης αναδείξει τι είδους στόχοι κάνουν τις πιο δραματικές αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου. 

Οι στόχοι που είναι ιδιαίτερα συναισθηματικοί (το άτομο έχει  εξαιρετικά υψηλό κίνητρο για να πετύχει) οδηγούν το άτομο να αξιολογήσει ως λιγότερο δύσκολο τον επιθυμητό στόχο! 

Για το λόγο αυτό κάποιοι άνθρωποι θέτουν στόχους οι οποίοι δείχνουν εξαρχής υπερβολικοί. 

Με άλλα λόγια, εάν ο αθλητής επιθυμεί έντονα έναν στόχο, ο εγκέφαλός του θα αντιλαμβάνεται τα εμπόδια ως λιγότερο δύσκολα από ό, τι στην πραγματικότητα είναι!

Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι οι φιλόδοξοι στόχοι είναι πολύ πιο παρακινητικοί από τους στόχους που φαίνεται να επιτυγχάνονται εύκολα. Με άλλα λόγια, εάν ο αθλητής θέλει να ενεργοποιήσει πλήρως τον εγκέφαλό του, πρέπει να θέσει προκλητικούς στόχους.

Οι στόχοι επηρεάζουν την απόδοση, κατευθύνοντας την προσοχή, κινητοποιώντας την προσπάθεια, αυξάνοντας την επιμονή και προωθώντας την ανάπτυξη στρατηγικής. 

Η ρύθμιση στόχων είναι πιθανότερο να βελτιώσει την απόδοση των εργασιών όταν οι στόχοι είναι συγκεκριμένοι και σαφείς.

Συνοψίζοντας, ο καθορισμός στόχων μεταβάλλει κυριολεκτικά τη δομή του εγκεφάλου έτσι ώστε ο καθένας να αντιλαμβάνεται και να συμπεριφέρεται με τρόπους που θα τον κάνουν να επιτύχει αυτούς τους στόχους. 

Οι προκλητικοί στόχοι, που έχουν ισχυρή συναισθηματική απήχηση, θα αλλάξουν τη δομή του εγκεφάλου πιο γρήγορα και αποτελεσματικά από τους αδιάφορους στόχους.

Ως επισήμανση ως προς τη διαδικασία τοποθέτησης στόχων τονίζεται ότι, η δυνατότητα αλλαγής της συμπεριφοράς του ατόμου υφίσταται μόνο όταν το ίδιο το άτομο έχει θέσει τους στόχους. 

Όταν οι στόχοι τίθενται από το περιβάλλον (προπονητές, γονείς, συναθλητές, παράγοντες), χωρίς τη δέσμευση του ατόμου, οι στόχοι δεν φαίνεται να έχουν θετική κατάληξη.

Γιάννης Ζαρώτης

Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος

http://www.psychology.org.gr/